Oleh Siti Baaqiah Mamat
KUALA LUMPUR, 3 April (Bernama) -- Kesedaran rakyat untuk memulangkan semula ubat-ubatan yang diperoleh dari Klinik Kesihatan atau hospital kerajaan jika tidak lagi menggunakannnya masih rendah, sehingga ada yang memilih jalan mudah dengan membuangnya ke dalam tong sampah walaupun ia bukan cara yang betul.
Mungkin kerana ubat-ubatan itu diberikan secara percuma, maka pesakit atau keluarga mereka merasakan tiada keperluan untuk memulangkannya semula ke fasiliti kesihatan.
Hakikatnya, kerajaan membelanjakan RM23.25 bilion untuk membeli ubat-ubatan sejak 2015 hingga 2023 berdasarkan Laporan Statistik Program Perkhidmatan Farmasi, dan pembuangan ubat-ubatan ialah satu pembaziran.
Pakar Kesihatan Pekerjaan dan Perubatan Am Dr Hanafiah Bashirun berkata mana-mana pesakit yang menerima ubat daripada klinik atau hospital kerajaan, tetapi tidak menggunakannya seharusnya memulangkan ubat itu ke fasiliti kesihatan.
"Bagaimanapun, pada masa ini kesedaran mengenai pemulangan ubat dalam kalangan rakyat masih rendah sehingga ada yang memilih untuk membuang sahaja ubat ke dalam tong sampah, sinki mahupun tandas yang mungkin menyebabkan kerugian sehingga ribuan ringgit setahun," katanya kepada Bernama.
Dr Hanafiah berkata Malaysia merupakan antara negara yang mempunyai kadar penyakit tidak berjangkit (NCD) yang tinggi termasuk diabetes, tekanan darah tinggi dan obesiti sehingga pesakit dibekalkan ubat-ubatan untuk tempoh tiga hingga enam bulan bergantung pada tahap kesihatan mereka.
“Bagaimanapun, apabila pesakit tidak patuh dengan pengambilan ubat atau diberi preskripsi ubat jenis baharu, kebanyakan mereka hanya menyimpan bekalan lama itu sehingga tamat tarikh luput dan melupuskan sendiri … keadaan ini sangat merugikan kerana ubat itu berkualiti dan melibatkan kos yang tinggi,” katanya.
Beliau berkata sekiranya berlaku kematian, waris pesakit juga perlu bertanggungjawab memulangkan semula bekalan ubat yang masih belum tamat tempoh bagi membolehkan pihak klinik atau hospital membekalkannya kepada pesakit lain sekali gus membantu menangani krisis kekurangan ubat negara.
Dr Hanafiah berkata pemulangan ubat juga dapat mengelakkan daripada ia disalahgunakan individu lain atau mendatangkan risiko kepada kanak-kanak sekiranya mereka termakan ubat berkenaan.
Justeru, beliau meminta Kementerian Kesihatan (KKM) meningkatkan kempen kesedaran tentang pemulangan ubat dengan menguar-uarkannya tentang penyediaan kotak pemulangan ubat yang ditempatkan di kaunter farmasi bagi membolehkan ia dilupus dengan selamat oleh KKM.
“Masih ramai tidak sedar sebenarnya kerajaan menyediakan kotak khas untuk memudahkan pesakit memulangkan semula ubat di farmasi KKM berdekatan, namun dengan masalah kekangan parkir mungkin agak sukar bagi waris atau pesakit datang ke klinik semata-mata untuk pulangkan ubat.
“Jadi, mungkin kotak pemulangan ubat itu boleh diletakkan di luar fasiliti kesihatan yang memudahkan pesakit untuk memasukkan ubat-ubatan secara pandu lalu sahaja, selain mempamerkan notis pemulangan ubat sekiranya tidak digunakan pada setiap ubat yang dibekalkan kepada pesakit,” katanya.
Menurut laman web Majlis Keselamatan Negara, dianggarkan nilai ubat yang dibekalkan bagi penyakit akut atau ringan adalah antara RM5 hingga RM40 seminggu manakala bagi rawatan klinik pakar atau penyakit kronik, kos ubat-ubatan mencecah RM400 sebulan bergantung pada tahap rawatan dan jenis ubat yang dibekalkan.
Sebelum ini, KKM memperkenalkan inisiatif pelabelan harga ubat pada setiap ubat yang dibekalkan kepada pesakit di seluruh fasiliti kesihatan KKM sejak 2011 bagi memberi kesedaran tentang harga ubat yang dibiayai oleh subsidi kerajaan.
Sementara itu, Pakar Perubatan Kesihatan Awam Datuk Dr Zainal Ariffin Omar pula bimbang kaedah pelupusan ubat-ubatan yang tidak betul oleh pesakit, seperti membuangnya ke dalam sumber air boleh mengundang pencemaran alam sekitar untuk jangka masa panjang.
Katanya, perkara itu tidak seharusnya dipandang remeh walaupun sisa bahan farmaseutikal bukan satu-satunya penyebab kepada pencemaran alam sekitar ketika ini.
“Mungkin masalah ini dilihat agak kecil, tetapi pencemaran disebabkan pelupusan ubat-ubatan dan produk farmaseutikal yang tidak mengikut prosedur boleh menimbulkan ancaman kesihatan alam sekitar selain membahayakan hidupan akuatik jika tidak dikawal seawal mungkin,” katanya.
Dr Zainal Ariffin yang juga Penasihat Pertubuhan Kesihatan Awam Malaysia berkata KKM mempunyai prosedur khas untuk melupuskan ubat bergantung pada jenisnya termasuk penggunaan insinerator untuk tujuan pembakaran atau diasingkan bahan berbahaya bagi mengurangkan kesan kepada alam sekitar.
-- BERNAMA
