Oleh Vikneswaran Raman
KUALA LUMPUR, 30 Nov (Bernama) -- Pelaksanaan pengesahan identiti pengguna secara digital atau electronic Know Your Customer (eKYC) semakin penting dalam landskap digital negara kerana ia berupaya memperkukuh keselamatan siber, mengurangkan penipuan dalam talian, melindungi kanak-kanak serta memulihkan keyakinan masyarakat terhadap penggunaan platform digital.
Seiring peningkatan jenayah siber, buli siber dan eksploitasi kanak-kanak dalam talian, eKYC dilihat mampu memberi impak besar kepada Malaysia melalui penegakan akauntabiliti pengguna, penghapusan akaun palsu dan penciptaan ekosistem digital yang lebih selamat serta bertanggungjawab.
Media sosial ketika ini turut menjadi medan cacian, makian dan serangan peribadi oleh pengguna yang berselindung di sebalik identiti palsu serta ‘jaguh siber’, manakala masalah sosial dalam kalangan pelajar sekolah menunjukkan trend yang semakin membimbangkan.
Ruang tanpa kawalan itu mendorong peningkatan kes buli siber sehingga membawa kepada insiden kemurungan, masalah kesihatan mental dan bunuh diri. Di Malaysia, terdapat 33.1 juta pengguna media sosial aktif atau 96 peratus daripada keseluruhan penduduk, termasuk kira-kira 10.6 juta pengguna berusia bawah 18 tahun.
Menurut data Sistem Sahsiah Diri Murid (SSDM) Kementerian Pendidikan, Timbalan Menteri Pendidikan Wong Kah Woh pada 8 Okt lepas berkata sebanyak 7,681 kes buli direkodkan pada 2024 berbanding 6,528 kes pada 2023.
Lebih membimbangkan, terdapat segelintir remaja dan kanak-kanak yang terdedah kepada penghasilan serta penjualan kandungan pornografi di platform digital termasuk Telegram dan dark web, akibat akses internet yang tidak terkawal.
Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim pada 10 Okt lepas turut menzahirkan komitmen kerajaan menangani isu itu melalui peruntukan RM32 juta bagi usaha membanteras penipuan dalam talian dan ancaman siber, termasuk jenayah seksual yang mengeksploitasi kanak-kanak menerusi Belanjawan 2026.
Mengulas perkara itu, pakar kajian media dan sosialisasi media digital, Prof Madya Dr Shafizan Mohamed berkata pelaksanaan eKYC merupakan langkah tepat kerajaan, terutama dalam keadaan semasa yang menyaksikan jenayah siber semakin berleluasa.
Beliau berkata eKYC dapat mewujudkan satu bentuk tapisan yang meningkatkan kesedaran dalam kalangan masyarakat dan pengendali platform, selain membataskan pergerakan penjenayah yang tidak lagi boleh berkomunikasi atau menjalankan urusan dalam talian tanpa meninggalkan jejak identiti.
“Kelebihan terbesar eKYC ialah wujudnya konsep traceability, iaitu kemampuan menjejaki jejak penggunaan akaun kerana pengguna perlu menggunakan identiti sebenar. Ini dapat mengurangkan penggunaan akaun palsu kerana proses eKYC menyukarkan sindiket atau penipu,” katanya.
“Penetapan had umur menggunakan dokumen rasmi dapat memastikan ibu bapa lebih peka bahawa anak mereka tidak boleh membuka akaun sesuka hati, manakala platform boleh membezakan akaun dewasa dan kanak-kanak. Hasilnya, kawalan keselamatan menjadi lebih ketat, sekali gus we can protect our children from adult strangers serta dapat meletak warning kepada akaun berisiko,” katanya kepada Bernama, baru-baru ini.
Sehubungan itu, usaha kerajaan melalui Kementerian Komunikasi dan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC) melaksanakan eKYC bagi media sosial menjelang suku kedua 2026 disifatkan sebagai langkah penting memperkukuh keselamatan digital negara serta melindungi kanak-kanak daripada risiko dalam talian.
Inisiatif itu, yang melibatkan penggunaan MyKad, pasport atau MyDigital ID untuk pendaftaran akaun media sosial, diyakini mampu meningkatkan ketelusan dan akauntabiliti pengguna selain memberi impak besar kepada negara merangkumi pengurangan penipuan digital, pembasmian akaun palsu, sokongan kepada pertumbuhan ekonomi digital dan pembentukan budaya digital yang lebih sihat.
Pelaksanaan eKYC juga dijangka memudahkan tindakan terhadap kes buli siber, ugutan, fitnah dan aktiviti berisiko membabitkan kanak-kanak, selain membantu penguatkuasaan had umur minimum 16 tahun untuk pembukaan akaun media sosial.
Shafizan, yang juga pensyarah di Jabatan Komunikasi Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM), berkata platform media sosial perlu memainkan peranan lebih besar melalui pelaksanaan algoritma bersesuaian mengikut umur serta penyediaan sistem aduan yang lebih cekap.
Beliau menegaskan bahawa kejayaan pelaksanaan eKYC akan memberi kesan positif besar kepada Malaysia, terutama dalam memperkukuh kedudukan negara sebagai negara yang serius mengenai perlindungan data, keselamatan siber dan kesejahteraan digital pengguna.
Bagaimanapun, beliau berkata keberkesanan eKYC bergantung kepada penguatkuasaan dan pemantauan berterusan, literasi digital masyarakat, peranan ibu bapa serta komitmen platform media sosial untuk mematuhi garis panduan negara.
Sementara itu, Ketua Kumpulan Penyelidikan Keselamatan Siber (CyReg) Universiti Putra Malaysia (UPM), Dr Mohd Izuan Hafez Ninggal turut bersetuju bahawa eKYC merupakan mekanisme baik bagi mengenal pasti individu sebenar di sebalik akaun digital.
“Dalam konteks mengurangkan risiko penggunaan platform digital oleh kanak-kanak, eKYC dapat meningkatkan penguatkuasaan kerana kaedah sedia ada hanya bergantung kepada pengisytiharan umur.
“Namun, keberkesanannya tetap bergantung kepada pendidikan, kawalan ibu bapa dan masyarakat. Tanpa pengawasan menyeluruh, kanak-kanak masih berpotensi menggunakan identiti orang dewasa, sama seperti isu pembukaan akaun media sosial atau pembelian rokok di bawah umur,” katanya.
Pensyarah kanan Fakulti Sains Komputer dan Teknologi Maklumat UPM itu turut menjelaskan bahawa dunia kini beroperasi dalam dua dimensi utama iaitu fizikal dan maya seperti mana kad pengenalan diperlukan untuk membuktikan identiti di alam sebenar, konsep sama wajar diguna pakai dalam dunia digital bagi memastikan semua pengguna memberikan maklumat sebenar.
Katanya pembentukan identiti digital yang kukuh melalui eKYC akan memberi impak besar kepada Malaysia dari segi keselamatan, keyakinan pengguna dan perkembangan ekonomi digital yang memerlukan ekosistem yang selamat serta dipercayai.
Bagaimanapun, katanya sama ada eKYC wajar diwajibkan atau tidak bergantung kepada reka bentuk sistem, keselamatan dan tadbir urus data, model pemilikan data serta tahap ketelusan proses.
Mohd Izuan turut menegaskan bahawa model pemilikan data adalah isu sensitif kerana melibatkan privasi rakyat serta berpotensi menjadi ‘harta karun’ kepada penggodam.
Beliau menambah bahawa akses tidak seimbang kepada teknologi dalam kalangan B40, warga emas, golongan kurang upaya dan penduduk pedalaman perlu ditangani bagi memastikan pelaksanaan eKYC tidak menjarakkan lagi jurang digital.
-- BERNAMA
