Usaha ini melibatkan kerjasama antara agensi kerajaan, pihak swasta, pihak berkuasa tempatan dan institusi akademik untuk berkongsi sumber, kepakaran dan amalan terbaik.

Kerjasama ini bertujuan menggalakkan inovasi dan memastikan pelaksanaan projek bandar pintar yang berkesan.

Kerajaan Malaysia telah memperkenalkan dasar dan peraturan komprehensif untuk menyokong pembangunan bandar pintar. Langkah-langkah ini merangkumi garis panduan mengenai privasi data, keselamatan, piawaian untuk kesalinghubungan dan insentif bagi penerapan teknologi.

Dasar ini menyediakan persekitaran yang kondusif untuk inovasi dan pelaburan, serta mempermudah pelaksanaan inisiatif bandar pintar. Kerangka Bandar Pintar Malaysia, atau Malaysia Smart City Framework (MSCF), adalah dokumen panduan yang dirumuskan oleh kerajaan Malaysia untuk membantu pembangunan bandar pintar di negara ini.

Dokumen ini bertujuan untuk menyediakan hala tuju strategik dan garis panduan bagi merangka, melaksanakan dan mengurus inisiatif bandar pintar di Malaysia.

Urbanisasi dan keperluan bandar pintar

Trend urbanisasi global menunjukkan peningkatan permintaan terhadap pengurusan bandar yang lebih pintar.

Menjelang tahun 2050, populasi bandar dunia dijangka meningkat secara signifikan dan populasi bandar di Malaysia pula dijangka bertambah daripada 76 peratus pada 2018 kepada 87 peratus pada 2050.

Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) meramalkan dua pertiga penduduk dunia akan tinggal di bandar menjelang 2050, meningkatkan beban sumber dan penggunaan tenaga.

Oleh itu, pembangunan bandar pintar dengan fokus pada bangunan cekap tenaga dan mampan amat penting, memandangkan sektor bangunan menyumbang 40 peratus penggunaan tenaga.

Pertumbuhan ini telah menyebabkan masalah seperti kesesakan, pencemaran dan perkhidmatan pengurusan dan kawal selia bandar yang kurang efisien.

Justeru, Malaysia memberi keutamaan kepada strategi bandar pintar untuk menangani cabaran seperti perubahan iklim, kesihatan, kekurangan sumber, pengangkutan lestari dan pengurusan sisa.

Kerjasama institusi akademik dan organisasi penyelidikan di Malaysia memainkan peranan penting dalam memacu inovasi bandar pintar. Penyelidikan mereka tertumpu pada bidang seperti Internet of Things (IoT), analitik data, teknologi lestari dan penglibatan masyarakat.

Aktiviti ini bertujuan untuk membangunkan penyelesaian berdasarkan bukti serta menangani cabaran kompleks kehidupan bandar dan urbanisasi.

Peneraju bandar pintar di Malaysia

Beberapa bandar di Malaysia telah muncul sebagai peneraju dalam pembangunan bandar pintar dengan menerapkan pendekatan inovatif untuk meningkatkan kehidupan penduduk bandar.

Kuala Lumpur, melalui inisiatif seperti SMART Selangor dan River of Life, memberi penekanan kepada infrastruktur digital, tadbir urus elektronik dan pewujudan ruang awam yang menarik.

Cyberjaya pula, sebagai hab teknologi dan inovasi, memainkan peranan penting dalam menyokong keusahawanan digital dan penyelidikan teknologi pintar. Di Iskandar Malaysia, fokus utama diberikan kepada tadbir urus pintar, mobiliti pintar dan usaha kelestarian alam sekitar.

Pulau Pinang turut menunjukkan komitmen terhadap penyelesaian mobiliti melalui projek seperti Sistem Parkir Pintar dan pengurusan trafik pintar.

Putrajaya, sebagai ibu kota pentadbiran negara, memanfaatkan teknologi pintar dalam sistem trafik dan pembangunan bangunan pintar.

Sementara itu, Melaka dan Johor Bahru turut menyumbang kepada agenda bandar pintar dengan melaksanakan projek seperti parkir pintar dan sistem cekap tenaga untuk mewujudkan persekitaran bandar yang lebih efisien dan lestari

Fokus utama pembangunan bandar pintar

Inisiatif bandar pintar di Malaysia merangkumi pelbagai bidang utama yang bertujuan meningkatkan kualiti hidup dan kelestarian bandar. Dalam bidang pengangkutan pintar, penyelesaian seperti sistem pengangkutan awam bersepadu, pengurusan trafik dan parkir pintar diperkenalkan untuk meningkatkan mobiliti serta mengurangkan kesesakan lalu lintas. Kecekapan tenaga juga menjadi keutamaan dengan pelaksanaan grid pintar dan sistem pengurusan tenaga yang mengoptimumkan penggunaan tenaga sambil menggalakkan penggunaan tenaga boleh diperbaharui (renewable energy).

Selain itu, perkhidmatan kerajaan elektronik (e-government) melalui platform digital yang mempermudahkan akses kepada perkhidmatan awam, sekali gus meningkatkan penglibatan rakyat. Penggunaan analitik data dan IoT membolehkan pemantauan masa nyata dan analitik ramalan, yang membantu dalam memperbaiki pengurusan sumber serta perancangan bandar.

Kerjasama awam-swasta turut memainkan peranan penting, yang mana kerjasama dengan sektor swasta, akademik dan komuniti membolehkan penggunaan kepakaran dan sumber secara kolektif untuk menjayakan pelbagai inisiatif bandar pintar ini.

Cabaran dalam pembangunan bandar pintar

Walaupun Malaysia telah mencapai kemajuan yang signifikan dalam pembangunan bandar pintar, terdapat beberapa cabaran utama yang masih perlu ditangani untuk memastikan kejayaan jangka panjang.

Pelaburan infrastruktur bandar untuk menyokong teknologi pintar memerlukan kos yang tinggi dan menjadi kekangan utama dalam pelaksanaan pembangunan bandar pintar secara keseluruhannya.

Selain itu, privasi dan keselamatan data yang dihasilkan oleh sistem bandar pintar memerlukan perlindungan yang ketat untuk mengelakkan penyalahgunaan dan pelanggaran data.

Dari segi teknikal, memastikan kesalinghubungan melalui integrasi sistem dan teknologi yang pelbagai memerlukan platform serta protokol yang selaras. Dalam aspek sosial, penglibatan rakyat menjadi keutamaan untuk memastikan inklusiviti dan menangani jurang digital, agar manfaat bandar pintar dapat dinikmati oleh semua lapisan masyarakat.

Cabaran peraturan juga timbul dalam membentuk dasar yang seimbang antara inovasi teknologi dan perlindungan hak rakyat. Akhir sekali, perancangan projek bandar pintar yang mampan dan mampu berkembang mengikut keperluan masa depan adalah aspek penting yang perlu diberi perhatian bagi memastikan pembangunan yang lestari dan berdaya tahan.

Kejayaan inisiatif bandar pintar dapat dinilai melalui Indikator Prestasi Utama (KPI) dalam bidang seperti infrastruktur digital, kecekapan tenaga, pengangkutan, kepuasan rakyat dan kelestarian alam sekitar. Metrik ini membantu menilai kemajuan dan membimbing strategi masa depan.

Perjalanan Malaysia ke arah bandar pintar mencerminkan komitmen untuk memanfaatkan teknologi dan inovasi demi mencipta persekitaran bandar yang mampan dan inklusif. Walaupun pencapaian status bandar pintar sepenuhnya adalah proses jangka panjang, usaha berterusan kerajaan dan kerjasama strategik membuka jalan untuk mencapai visi ini.

Sifat dinamik pembangunan bandar pintar memastikan inisiatif ini akan terus berkembang, menangani cabaran baharu dan memanfaatkan kemajuan teknologi terkini. Melalui kolaborasi dan inovasi berterusan, Malaysia semakin hampir untuk mengubah kawasan bandar menjadi hab berasaskan teknologi yang meningkatkan kualiti hidup rakyatnya.

Malaysia berpotensi untuk merealisasikan visi bandar pintar yang inklusif, mampan dan bersedia menghadapi cabaran masa depan.

Persoalannya kini, sejauh mana kita bersedia untuk memanfaatkan peluang ini dan memastikan tiada yang ketinggalan dalam perjalanan menuju bandar pintar.

--BERNAMA

Dr. Noor Zuraidin Mohd Safar ialah Pensyarah Kanan, Jabatan Keselamatan Maklumat dan Teknologi Web, Fakulti Sains Komputer dan Teknologi Maklumat, Universiti Tun Hussein Onn Malaysia (UTHM)